نگهداری از خرگوش خانگی کوچک تا بالغ دوست داشتنی

مراقبت و نگهداری صحیح از انواع خرگوش خانگی دغدغه دوستداران این موجودات باهوش و دوست داشتنی میباشد. برای نگهداری از خرگوش های کوچک تا بالغ خانگی دوست داشتنی، شناخت صحیح آنها اهمیت زیادی دارد. خرگوش (Rabbit) جونده ای از رده پستانداران است که دارای چشمانی نسبتا درشت و لب بالایی شکاف دار میباشد. این حیوان گوشهای کوتاه یا بلند که دستهایی کوتاه به نسبت پاهاهای خود دارد. افراد بسیاری زمانیکه خرگوش زیبایی را به خانه خود میاورند اطلاعات لازم در این زمینه را ندارند دچار مشکلاتی میشوند. حتما سوالات بسیاری در ذهن شما وجود دارد که پاسخ آنها را در ادامه این مطلب از مجله پزشکی آسان طب خواهید یافت.

نگهداری از خرگوش های خانگی مختلف

امروزه به دلایل بسیاری انسانها به مراقبت حیوانات خانگی مثل سگ، گربه، خوکچه، خرگوش و… روی آورده اند. شاید یکی از مهمترین دلایل انتخاب خرگوش بعنوان حیوان خانگی این باشد که یکی از کم خرج ترین و بی سرو صداترین حیوانات خانگی میباشد. البته بیماریهای مشترک بین انسان و خرگوش خانگی نادر هستند. با مراقبت و نگهداری صحیح خرگوش خانگی، حیوان دچار این بیماریها نخواهد شد. برای نگهداری از خرگوش های مختلف باید از عادات، نحوه زندگی، تغذیه، تولیدمثل و موارد دیگری که لازم است اطلاعاتی داشته باشید. شیوه نگهداری نژادهای مختلف خرگوش یکسان است. فقط در تعداد فرزندان، ظاهر و موارد جزئی دیگر باهم متفاوت هستند. تنها چیزی که ممکن است در نگهداری خرگوش متفاوت باشد نحوه تغذیه در سنین مختلف او میباشد.

ویژگی های آناتومی و فیزیولوژیکی خرگوش ها:

 برای نگهداری از خرگوش خانگی باید کالبد و ویژگی های آناتومی آن را بشناسیم.

• سر: مهمترین ویژگی آناتومیکی حیوان آن گوشها می باشند. بخش خارجی گوشها (لاله گوش) نرم و حساس می باشد. علاوه بر نقش آنها در شنوایی تاثیر مهمی در تنظیم دمای بدن دارند.
• چشمها: که نسبتا بزرگ و در حدود زاویه ی دیدی در حدود ۱۹۰ درجه میباشند. مردمک ها بدلیل قدرت اتساع زیاد، باعث حساسیت بینایی حیوان به نور به میزان ۸ برابر انسان هستند. این حیوانات دارای پلک سوم هستند که هنگام خواب سطح قرنیه را میپوشاند. به همین با چشم باز میخوابند.
• دندانهای خرگوش: آنها رشد دایمی دارند. بنابرین اگر اصول تغذیه رعایت نشود منجر به بیماریهای مربوط به دندان میشود.
• قفسه صدری: با توجه به حجم قفسه صدری که کوچک می باشد قلب نیز کوچک می باشد. برخلاف سایر پستانداران، دریچه دهلیزی-بطنی سمت راست دو لختی (Bicuspid) است.
• محوطه بطنی: طول روده ها حدود ۱۰ برابر طول بدن است و روده کور (Cecum) مهمترین بخش آن می باشد. باقیمانده مواد هضم نشده وارد آن می شوند. سپس توسط میکروفلور مورد تجزیه قرار می گیرند و ترکیبی از پروتیین و ویتامین را ایجاد میکنند.

ویژگی های مدفوع و ادرار خرگوش:

مدفوع خرگوش (پوپ): برای مراقبت و نگهداری صحیح از انواع خرگوش خانگی باید این نکته را بدانید که بصورت غریزی مدفوع خوار می باشد. خرگوش دو نوع مدفوع تولید میکند:

۱_ نوع اول به شکل دانه ای.
۲_ نوع دوم به شکل خمیری (سرشار از ترکیبات پروتیینی و ویتامینی می باشد و حیوان از آن تغذیه می کند.)

ادرار خرگوش: ادرار خرگوش دارای PH قلیایی حدود ۸.۲ است. رنگ آن از زرد روشن تا نارنجی پر رنگ یا قهوه ای متمایل به قرمز متغیر می باشد. دلیل کدر بودن رنگ آن هم به دلیل وجود نمکهای کربنات کلسیم و آمونیوم و منیزیم است. بهترین پاک کننده و ضدعفونی کننده طبیعی برای از بین بردن بوی نامطبوع و رسوب آن سرکه می باشد.

• نکته: بعد از استفاده از سرکه، آبکشی و تمیز نمودن اثرات باقی مانده از سرکه ضروری است.

 ویژگی های جایگاهی برای نگهداری از خرگوش :

براای مراقبت خرگوش هایی که بیشتر در قفس نگهداری می شوند، باید محدوده قفس مناسب باشد. بصورتی باشد که بتواند ۳ جهش در هر جهت داشته باشد و روی پای خود بایستد (ارتفاع ۴۵ تا ۹۰ سانتی متر). کف لانه باید بدون رطوبت باشد (مخصوصا برای نژادهایی مثل نژاد لوپ که پوششی پر از مو دارند). همچنین بصورت مشبک یا توری باشد. زیرا ادرار و مدفوع حیوان از آن رد می شود و بدن حیوان در دراز مدت دچار سوختگی نمی شود.

خرگوشهای نر به دلیل ایجاد قلمرو با خرگوشهای نر دیگر وارد نزاع می شوند. برای جلوگیری از این امر باید آنها را در قفس جدا نگهداری نمود. اما خرگوشهای ماده امکان زندگی در یک قفس را دارند.برای تعیین جنسیت باید حدود 2 ماه از سن خرگوش گذشته باشد تا اندام تناسلی خرگوش را معاینه کنید. خرگوش را از پشت بغل کرده و دم او را کمی به سمت پشتش بکشید و بالای آلت تناسلی را کمی را فشار دهید. اگر اندام تناسلی به شکل I نشان خرگوش ماده و O نشان خرگوش نر میباشد. اینکار باید به آرامی انجام شود تا حیوان را اذیت نکند.

خرگوشها می توانند دمای بین ۲۷ -۴ درجه سانتی گراد را تحمل کنند. اما جهت مراقبت ونگهداری صحیح ازانواع خرگوش خانگی دمای مطلوب برای آنها بین ۲۲-۱۶درجه سانتی گراد می باشد. حداقل نور مورد نیاز برای نگهداری خرگوش ۱۶-۱۴ساعت می باشد. در صورتی که زمان کمتری باشد، حیوان دچار افسردگی و یا نقصان فعالیت جنسی پاییزی میگردد.

تغذیه و هرم غذایی جهت نگهداری از خرگوش :

مساله مهم دیگر برای مراقبت و نگهداری از خرگوش های خانگی، رژیم غذایی آنهاست. در نگهداری از خرگوش خانگی رعایت این نکته مهم است که هر خرگوش با صد گرم وزن، به ۵ گرم غذا نیاز دارد. البته رژیم غذایی خرگوش بستگی به سن و وضعیت خرگوش دارد. به عنوان مثال خرگوش خانگی باردار اشتهای بیشتری دارد و غذای بیشتری را مصرف میکند. رژیم غذایی برای سلامت خرگوش ۳ماهه شامل ۸۰ درصد علوفه خشک و یونجه،۲۰ درصد سبزیجات، پلت و میوه می باشد.

نوزاد خرگوش بین ۴۵-۶۰ روز (یا ۱.۵ماه -۲ماه) فقط باید از شیر تغذیه کند. بچه خرگوش از ۲ماهگی خوردن یونجه و علوفه خشک را شروع میکند. فقط پلت (پلت یونجه یا پلت مخصوص بچه خرگوش) میتواند در جیره غذایی او اضافه شود.

علاوه بر این غذاها میتوانید ۲-۱برگ جعفری یا همین مقدار برگهای تیره ی کاهو هم استفاده کنید. این امر تا ۳ماهگی ادامه می یابد. تغذیه حیوان باید از ۳ماهگی به بعد طبق هرم غذایی باشد .

تغذیه صحیح برای مراقبت از خرگوش خانگی کوچک(نوزاد):

در مورد تغذیه صحیح برای مراقبت از خرگوش خانگی کوچک باید دقت بیشتری داشته باشید. در صورتیکه نقطه سفید رنگی را در شکم نوزادان مشاهده نمایید یا با لمس بدن آنها احساس کنید بدنشان گرم است. بدین معنا می باشد که از شیر مادر تغذیه کرده اند. میتوانید با استفاده از ترکیب زرده تخم مرغ (یک عدد) عسل (۵ سی سی) شیر گاو (۲۴۰ سی سی) و مولتی ویتامین کودک (۵ سی سی) شیر بسازید. روش دیگر استفاده از شیر خشک مخصوص بچه خرگوش (مثل مارک KMR) و یا شیر بز میباشد. برای انجام این عمل طبق مراحل زیر عمل کنید:

 ابتدا باید سرنگ یا قطره چکان تهیه کنید. در هفته اول ۴- ۵ سی سی، دوم ۱۰- ۱۵ سی سی، سوم ۱۵-۳۰ سی سی، هته چهارم ۳۰ سی سی و پنجم (تا زمان نیاز خرگوش حتی هفته هشتم) ۳۰ سی سی شیر، نیاز حیوان را تامین میکند. هر روز مقدار شیر که به آن اشاره شده را در دو وعده به خرگوش بدهید. میتوانید بچه خرگوش را به پشت خوابانیده و به او شیر دهید، به شرط آنکه بگدارید با میل و سرعت خودش شیر بخورد(تا خفه نشود). در انتها برای سلامتی حیوان واجرا شدن عمل دفع (تخلیه ادرار و مدفوع)، کمی پنبه را نمدار و گلوله کنید و آنرا خیلی آرام به مقعد و ناحیه تناسلی خرگوش بمالید (تا زمان اتمام تخلیه کامل).

• نکته : زمان از شیر گرفتن خرگوش به نژاد آن دارد.

تولید مثل در نژادهای مختلف خرگوش:

برای مراقبت و نگهداری از خرگوش خانگی بهتر است در مورد تولید مثل آنها هم اطلاعاتی داشته باشید. تا بدانید در مواقع لزوم چه اقدامی انجام دهید. خرگوشها از۶-۴ماهگی به بلوغ میرسند. این فرآیند در نژادهای کوچکتر سریعتر از نژادهای بزرگتر و در ماده ها سریعتر از نرها اتفاق می افتد. مرحله پذیرش جنسی در خرگوش ماده ۷-۱۰ روز می باشد. اگر جفت گیری انجام نشود ظرف ۱-۲ روز مرحله پذیرش از بین میرود. پس از آن حیوان دوباره وارد مرحله پذیرش می شود.

در مرحله پذیرش جنسی خرگوش ماده به سایر خرگوشهای ماده در قفس اجازه می دهد در پشت وی جهش داشته باشند. اگر جفت گیری به لقاح بیانجامد امکان بروز آبستنی کاذب (Pseudopregnancy) با علایم آبستنی وجود دارد که حداکثر تا ۱۸روز ادامه دارد. طول مدت آبستنی ۳۳-۳۰ روز می باشد.

خرگوش ماده دو روز قبل از تولد نوزادان شروع به کندن موهای زیر شکم خود کرده و یا با استفاده از وسایل اطراف خود شروع به ساختن جایگاهی برای تولد میکند. تعداد نوزادان ۱-۱۲ می باشد (این قضیه بستگی به سن و نژاد خرگوش دارد).

نکاتی مهم برای مراقبت ونگهداری صحیح ازانواع خرگوش خانگی :

• لازم به ذکر است که در ایران هیچ واکسنی برای خرگوش وجود ندارد.
• فقط مراقبت و نگهداری از خرگوش خانگی لازم است انگل تراپی در فواصل ۶-۳ماه انجام شود.
• خرگوشها فقط 2 وعده غذای اصلی، نزدیک صبح و نزدیک غروب دارند (سبزیجات و میوه ها پلت).
• علوفه خشک (یونجه) و آب تازه باید همیشه در اختیار حیوان باشد.
• برای نگهداری صحیح ازانواع خرگوش خانگی تغییر و اضافه کردن مواد غذایی طی۷ روز انجام میشود(بدلیل بروز اختلالات گوارشی).
• برخی از نژادهای خرگوش موهای بلندی دارند (مثل انواع نژادهای لوپ، جرسی و… ).  به منظور رعایت نکات بهداشتی، مراقبت ونگهداری صحیح ازانواع خرگوش خانگی و هر حیوان خانگی  مو بلند دیگر، بهتر است در فصول گرم موهای آنها را کوتاه کنید.
• کفی فلزی، سنگ سرامیک وامثال آن برای مراقبت ونگهداری صحیح ازانواع خرگوش خانگی مناسب نمیباشد.
• قبل از هر اقدامی با دامپزشک مشورت کنید.

منبع: https://mag.asanteb.com