4 علت شایع ایجاد انسداد مجاری صفراوی

انسداد مجرای صفراوی که به عنوان انسداد مجاری صفراوی نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که یکی از مجاری وارد شده از کبد به روده مسدود گردد. اگر این انسداد بدون درمان رها شود می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله عفونت شدید شود. در این مقاله به برخی از دلایل پیشگیری انسداد صفراوی، علائم، تشخیص و راه‌های درمان آن خواهیم پرداخت.

معرفی کامل انسداد مجاری صفراوی

کبد مایعی به نام صفرا تولید می‌کند و صفرا حاوی کلسترول، نمک و همچنین ماده‌ای فعال به نام بیلی‌روبین می‌باشد که به جای انتقال در مجرای صفراوی در خون تجمع می‌یابد. صفرا توسط مجرای صفراوی از کبد به کیسه صفرا عبور می‌کند و هنگامی که برای کمک به هضم غذا مورد نیاز است، به روده کوچک جا به جا می‌شود و در حقیقت زمانی که یک یا چند کانال انتقال صفرا را مسدود می‌کنند، انسداد مجاری صفراوی شکل می‌گیرد. در نظر داشته باشید که انسداد مجاری صفراوی می‌تواند منجر به تجمع صفرا در کبد و ایجاد بیلی‌روبین در خون گردد.

علل ایجاد انسداد مجاری صفراوی

برخی از شایع‌ترین علل انسداد مجاری صفراوی در این قسمت آورده شده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

√ مورد اول؛ سنگ کیسه صفرا: سنگ‌های صفراوی علت شایع انسداد مجاری صفراوی می‌باشند و زمانی ایجاد می‌شوند که عدم تعادل شیمیایی در کیسه صفرا وجود داشته باشد.

√ مورد دوم؛ سرطان مجرای صفراوی یا پانکراس: سرطان مجرای صفراوی به تمام سرطان‌هایی که در سیستم صفراوی ایجاد می‌شوند، اشاره دارد و طی آن ممکن است تومورهای حاصل یک مجرای صفراوی را مسدود سازند. سرطان پانکراس نیز در صورت ورود تومور به روده می‌تواند باعث انسداد مجاری صفراوی گردد. در نظر داشته باشید که سرطان‌های سایر نقاط بدن نیز ممکن است به سیستم صفراوی منتهی شوند و انسداد را به همراه داشته باشند.

√ مورد سوم؛ آسیب: گاهی اوقات آسیب‌های ناشی از یک روش پزشکی مانند جراحی کیسه صفرا یا آندوسکوپی منجر به انسداد می‌گردند.

√ مورد چهارم؛ کیست‌های کلدوک: این نوع از کیست‌ها بخش کوچکی از مجرای صفراوی را تشکیل می‌دهند و به صورت مادرزادی در بدن شخص شکل می‌گیرند. کیست‌های کلدوک گاهی می‌توانند موجب انسداد مجاری صفراوی شوند. این کیست‌ها بسیار نادر می‌باشند.

بررسی عوامل خطرآفرین

هر یک از موارد نامبرده شده زیر ممکن است خطر انسداد مجاری صفراوی را افزایش دهند:

• سنگ کیسه صفرا
• سرطان پانکراس
• پانکراتیت مزمن
• جراحی مجاری صفراوی
• سرطان صفراوی
• تروما یا آسیب‌های شکمی

مصرف داروهای ضد افسردگی نیز می‌توانند منجر به بروز این عارضه گردند زیرا برخی از آن‌ها موجب ایجاد عفونت شده و در نهایت مسدود سازی مجرای صفراوی را در پی دارند.

علائم انسداد مجاری صفراوی

علائم انسداد مجاری صفراوی ممکن است ناگهانی رخ دهد و یا با گذشت زمان فرد را متوجه خود سازد. زمانی که بیلی‌روبین نمی‌تواند به صفرا ورود کند، در بدن ایجاد شده و منجر به بروز زردی می‌گردد و عدم وجود آن در صفرا باعث ایجاد تیرگی ادرار و مدفوع کمرنگ می‌شود. در نظر داشته باشید که افراد مبتلا به انسداد مجاری صفراوی اغلب علائم قید شده زیر را تجربه خواهند کرد:

• خارش
• درد‌های شکمی که اغلب درقسمت بالا و سمت راست رخ می‌دهند
• تب یا تعریق شبانه
• تهوع و استفراغ
• خستگی و کمبود انرژی
• کاهش وزن
• از دست دادن اشتها

روش‌های تشخیص این مشکل

گام اول در تشخیص انسداد مجاری صفراوی انجام یک معاینه فیزیکی می‌باشد. از آنجا که آسیب کبدی می‌تواند علائم مشابهی با انسداد مجاری صفراوی داشته باشد پزشک ممکن است سوالاتی در زمینه مصرف الکل، مصرف دخانیات و همچنین شیوه‌های جنسی مطرح نماید و حتی امکان دارد آزمایش خون انجام دهد. نتایج زیر نشان دهنده انسداد مجاری صفراوی می‌باشند:

• بالا بودن سطح بیلی‌روبین
• بالا بودن سطح آلکالین فسفاتاز
• بالا بودن سطح آنزیم‌های کبدی

توجه داشته باشید در صورتی که آزمایش خون نشان‌ دهنده انسداد صفراوی باشد، پزشک ممکن است یکی از روش‌های تصویربرداری زیرا را جهت تایید تشخیص خود ارائه دهد:

• سونوگرافی شکم
• توموگرافی کامپیوتری شکم (CT)
• رزونانس مغناطیسی
• تصویربرداری PTCA
• تصویربرداری کولانژیوگرافی ERCP

معرفی راهکارهای درمانی مناسب

درمان با هدف رفع انسداد صورت می‌گیرد و بستگی به علت اصلی آن دارد. پزشکان معمولا با استفاده از آندوسکوپ در کولانژیوگرافی، سنگ‌های صفراوی را از بین می‌برند، با این حال برخی افراد ممکن است هنوز نیاز به عمل جراحی داشته باشند. افرادی که علائم شدید و مکرری را تجربه می‌کنند معمولا نیاز به تخلیه کیسه صفرا دارند، این مسئله سنگ کیسه صفرا را از بین می‌برد. اما اگر علت سرطان باشد، ممکن است نیاز به کشیدن و تخلیه باشد و پزشکان این کار را با استفاده از آندوسکوپ یا با قرار دادن سوزن از طریق پوست انجام می‌دهند، سپس با توجه به نوع، اندازه و محل آن، سرطان را با ترکیبی از شیمی ‌درمانی و پرتو درمانی درمان می‌کنند. در نظر داشته باشید که اگر فردی کیست کلدوک داشته باشد، پزشک معمولا جراحی را توصیه می‌کند. انسداد مجاری صفراوی اگر درمان نشود می‌تواند منجر به عفونت‌های خطرناکی گردد و در بلند مدت ممکن است باعث بیماری‌های مزمن کبدی مانند سیروز صفراوی شود. نکته قابل توجه این است که اگر تخلیه لوله در انتهای کبد یا کانال صفراوی مسدود شده باشد، ایجاد بیلی‌روبین در جریان خون می‌تواند منجر به زردی گردد. این انسداد همچنین می‌تواند منجر به حمایت باکتری‌ها در داخل کبد شده و عفونت شدیدی به نام کولنگیت را به همراه داشته باشد. در نظر داشته باشید که اگر انسداد مشترکا بین کیسه صفرا و مجاری صفراوی رخ دهد، فرد در معرض خطر کولسیستیت است. کولسیستیت در حقیقت التهاب کیسه صفرا بوده که می‌تواند منجر به عفونت شدید یا پارگی کیسه صفرا شود و هر دوی آن‌ها نیاز به جراحی اضطراری برای برداشتن کیسه صفرا دارند.

روش‌های جلوگیری از انسداد مجاری صفراوی

محققان بین سنگ‌های صفراوی و چاقی به یک ارتباط دست یافته‌اند. برخی از آن‌ها بر این عقیده‌اند که مصرف کلسترول کمتر، چربی اشباع شده، چربی‌های ترانس و چربی‌های تصفیه شده خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را کاهش می‌دهد، این در حالی است که علت‌های دیگر انسداد مجاری صفراوی معمولا قابل پیشگیری نیستند و افراد به محض ابتلا باید به دنبال درمان‌های پزشکی باشند. در نظر داشته باشید که افراد به محض دچار شدن به هر یک از عوامل زیر باید به پزشک مراجعه نمایند:

• مدفوع کمرنگ
• ادرار تیره
• زرد شدن پوست

منبع: https://mag.asanteb.com