دیس لیپیدمی یا سطح غیرطبیعی چربی در خون
دیس لیپیدمی به معنای هرگونه اختلال در سطح سرمی چربی خون شامل کاهش یا افزایش غیرطبیعی است. چربی‌های خون ذرات چربی مانند تری گلیسیرید و کلسترول هستند. بسیاری افراد با داشتن یک رژیم غذایی متعادل و تغییر سبک زندگی می‌توانند سطح سالمی از چربی خون را حفظ نمایند اما مصرف برخی از داروها نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
ارائه اطلاعاتی در رابطه با دیس لیپیدمی
دیس لیپیدمی زمانی رخ می‌دهد که فرد دارای سطح غیرطبیعی چربی در خون باشد. در حالی که این واژه طیف وسیعی از شرایط را توصیف می‌کند اما شایع‌ترین انواع دیس لیپیدمی شامل موارد زیر می‌باشد:
- سطح بالای لیپوپروتئین‌های کم غلظت (LDL) یا کلسترول بد
- سطح پایین چربی‌های لیپوپروتئین (HDL) یا کلسترول خوب
- سطح بالای تری گلیسیرید
- کلسترول بالا که به سطوح بالای LDL و تری گلیسیرید اشاره دارد
لیپیدها یا چربی‌ها انرژی را به سلول‌ها انتقال می‌دهند. در زیر به انواع آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- کلسترول LDL، که به عنوان کلسترول بد شناخته می‌شود، زیرا می‌تواند باعث ایجاد پلاک‌ها در رگ‌های خونی شود.
- کلسترول HDL، که به عنوان کلسترول خوب شناخته می‌شود، زیرا می‌تواند به حذف LDL از خون کمک کند.
- تری گلیسیرید، زمانی توسعه می‌یابد که کالری به سرعت از بین نرود و در سلول‌های چربی ذخیره شود.
سطوح چربی خون سالم به طور طبیعی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما با این حال، افرادی که دارای سطح بالایی از LDL و تری گلیسیرید هستند و یا سطح بسیار پایینی از HDL را دارا می‌باشند، بیشتر دچار آترواسکلروز می‌شوند. آترواسکلروز زمانی ایجاد می‌شود که رسوبات چربی به نام پلاک‌ها در رگ‌های خونی تجمع یافته و جریان خون را مختل سازند. با گذشت زمان این پلاک‌ها می‌توانند باعث بروز مشکلات گردش خون مانند حملات قلبی و سکته مغزی شوند.
معرفی تمامی علائم این وضعیت
اکثر افراد مبتلا به دیس لیپیدمی متوجه بروز علائم خاصی نمی‌شوند اما در موارد شدید علائم ظاهر خواهند شد. پزشک معمولا دیس لیپیدمی را توسط یک آزمایش خون معمولی یا سایر آزمایش‌های متداول تشخیص می‌دهد. به گزارش مجله پزشکی آسان طب دیس لیپیدمی شدید یا درمان نشده می‌تواند به سایر وضعیت‌ها از جمله بیماری عروق کرونر (CAD) و بیماری شریانی محیطی (PAD) منجر شود. هر دوی این بیماری‌ها می‌توانند عواقب جدی سلامت، از جمله حملات قلبی و سکته مغزی را ایجاد نمایند. نشانه‌های رایج این عارضه عبارتند از:
- درد پا، به خصوص هنگام راه رفتن یا ایستادن
- درد قفسه سینه
- تنگی یا فشار در قفسه سینه و تنگی نفس
- درد، تنگی و فشار در گردن، فک، شانه و پشت
- سوء هاضمه و سوزش سر دل
- مشکلات خواب و خستگی
- سرگیجه
- تپش قلب
- عرق سرد
- استفراغ و حالت تهوع
- التهاب در پاها، مچ پا، معده و رگ‌های گردن
- غش کردن
این علائم ممکن است با فعالیت زیاد و استرس بدتر شود، اما زمانی علائم برطرف شود، حال فرد رو به بهبودی خواهد رفت. فرد باید به هنگام بروز درد قفسه سینه و هر یک از علائم فوق به پزشک مراجعه نماید. کسی که دچار درد شدید قفسه سینه، سرگیجه، غش و یا مشکلات تنفسی شود، باید فورا تحت نظر مراقبت‌های اورژانسی قرار بگیرد.
بررسی انواع مختلف دیس لیپیدمی و دلایل ایجاد آن
دیس لیپیدمی به دو نوع تقسیم می‌شود که در این قسمت از مقاله به آن‌ها می‌پردازیم:
√ دیس لیپیدمی اولیه: عوامل ژنتیکی باعث اختلال دیس لیپیدمی اولیه شده و ارثی می‌باشد. علل رایج این نوع از دیس لیپیدمی عبارتند از:
- هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی که در نوجوانان و جوانان رشد کرده و می‌تواند منجر به کلسترول بالا شود
- بتا لیپوپروتئین بیش از حد خانوادگی که در واقع یک جهش در گروهی از لیپوپروتئین‌های LDL به شمار می‌رود
- تری گلیسیرید بیش از حد خانوادگی که منجر به سطح بالای تری گلیسیرید می‌شود
- هیپرکلسترولمی خانوادگی به منظور جهش در گیرنده‌های LDL
√ دیس لیپیدمی ثانویه: دیس لیپیدمی ثانویه ناشی از عوامل سبک زندگی یا شرایط پزشکی است که در طول زمان با میزان چربی خون مواجه هستند. علل رایج دیس لیپیدمی ثانویه عبارتند از:
- چاقی
- دیابت
- کم کاری تیروئید
- مصرف الکل یا کورتون
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- سندرم متابولیک
- مصرف بیش از حد چربی، به ویژه چربی‌های اشباع و ترانس
- سندرم کوشینگ
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- عفونت شدید، مانند HIV
- آنوریسم آئورت شکمی
آشنایی با عوامل خطرساز ابتلا به این اختلال
عوامل متعددی برای افزایش احتمال ابتلا به دیس لیپیدمی و شرایط مرتبط با آن وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- چاقی
- عدم تحرک
- ورزش نکردن
- مصرف الکل
- مصرف دخانیات
- عفونت‌های منتقله از راه جنسی
- دیابت نوع 2
- کم کاری تیروئید
- بیماری کلیوی یا کبد مزمن
- شرایط گوارشی
- افزایش سن
- یک رژیم غذایی غنی از چربی‌های اشباع شده و ترانس
- سابقه خانوادگی
- زنانی که دارای سطح بالای LDL بعد از دوران یائسگی هستند
درمان دیس لیپیدمی به چه صورت انجام می‌شود؟
پزشک معمولا میزان کاهش سطح تری گلیسیرید و LDL را بررسی می‌کند، اما نوع درمان بسته به علت اصلی و شدت بیماری می‌تواند متفاوت باشد. پزشکان ممکن است برای افرادی که دارای کلسترول بالایی می‌باشند، داروهایی جهت تنظیم چربی خون تجویز نمایند. کلسترول بالا معمولا با مصرف استاتین‌ها درمان می‌شود، اما در برخی مواقع نیز این داروها تاثیر مثبتی ندارد که در این صورت پزشک ممکن است داروهای نامبرده شده زیر را توصیه نماید:
- ازتیمایب
- نیاسین
- آتورواستاتین
- بایل اسید سکواسترنت‌ها
- اوولوکامب و آلیروکوماب
- Lomitapide و میپومرسن
برخی از تغییرات سبک زندگی و مصرف مکمل‌ها نیز می‌توانند به تنظیم سطح چربی خون کمک کنند. درمان‌های طبیعی دیس لیپیدمی نیز شامل موارد زیر می‌گردند:
- کاهش مصرف چربی‌های ناسالم مانند چربی‌هایی که در گوشت قرمز، فراورده‌های لبنی، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، شکلات، چیپس و غذاهای سرخ شده یافت می‌شوند
- ورزش منظم
- حفظ وزن بدن سالم که ممکن است نیاز به کاهش وزن باشد
- کاهش یا اجتناب از مصرف الکل
- ترک سیگار و سایر محصولات حاوی تنباکو
- اجتناب از نشستن به مدت زمان طولانی
- افزایش مصرف چربی‌های غیر اشباع سالم مانند آن‌هایی که در آجیل، دانه‌ها، حبوبات، ماهی، غلات کامل و روغن زیتون یافت می‌شوند
- مصرف روغن امگا 3
- مصرف مقدار زیادی فیبر رژیمی از تمام میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
- حداقل 6 تا 8 ساعت خواب در شب
- نوشیدن مقدار زیادی آب
رعایت نکات فوق می‌توانند به درمان این وضعیت کمک بسزایی نمایند.
منبع: https://mag.asanteb.com
