انواع، علل، علائم و درمان پلی‌نورپاتی

پلی‌نورپاتی زمانی رخ می‌دهد که چندین عصب محیطی آسیب دیده باشند. اعصاب محیطی در واقع عصب‌های رشته‌ای خارج از مغز و نخاع هستند. آن‌ها اطلاعات بین سیستم عصبی مرکزی (CNS) و تمام قسمت‌های دیگر بدن را انتقال می‌دهند. مغز و نخاع بخشی از سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهند. پلی‌نورپاتی بر روی چندین عصب در نقاط مختلف بدن تاثیر می‌گذارد، این در حالی است که مونونوروپاتی تنها یک عصب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. پلی‌نورپاتی می‌تواند بر روی عصب‌های مسئول احساس (نوروپاتی احساسی)، حرکتی (نوروپاتی حرکتی) و یا هر دو تاثیرگذار باشد. این شرایط می‌تواند بر عصب‌هایی که مسئول کنترل عملکردهای خود هستند، مانند هضم، مثانه، فشار خون و ضربان قلب نیز تاثیر بگذارد. اگر چه تعداد دقیق افراد مبتلا به پلی‌نورپاتی مشخص نیست، اما موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) تخمین می‌زند که تقریبا 20 میلیون نفر در ایالات متحده به نوعی نوروپاتی محیطی مبتلا هستند و اکثر آن‌ها پلی‌نورپاتی دارند.

پلی‌نورپاتی

معرفی و بررسی انواع مختلف پلی‌نورپاتی

بیش از 100 نوع نوروپاتی محیطی وجود دارد و بیشتر آن‌ها پلی‌نورپاتی هستند. هر کدام از پلی‌نورپاتی‌ها بر اساس نوع آسیب عصبی، علت اصلی و علائم آن طبقه بندی شده‌اند. به عنوان مثال، نوروپاتی دیابتی در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد، در حالی که نوروپاتی ایدیوپاتیک علت شناخته شده‌ای ندارد. سه نوع اصلی از پلی‌نورپاتی وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

√ نوروپاتی مزمن متقارن محیطی: اکثر موارد پلی‌نورپاتی مزمن هستند و پس از گذشت چند ماه رشد می‌کنند.

√ مونونوپاتی چندگانه: در این نوع، حداقل دو ناحیه عصبی جداگانه دچار آسیب شده است.

√ نوروپاتی حاد متقارن محیطی: این مورد نادر بوده و شایع‌ترین علت آن سندرم گیلن باره است که می‌تواند مرگبار باشد.

بعضی از نوروپاتی‌ها می‌توانند سال‌ها طول بکشند، اما سایر آن‌ها در عرض چند ساعت پس از شروع، شدید خواهند شد.

دلایل ایجاد و عوامل خطرساز این وضعیت

انواع مختلف بیماری‌ها و عوامل دیگر می‌توانند باعث ایجاد پلی‌نورپاتی شوند که ما در اینجا به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

◊ دیابت: دیابت می‌تواند یکی از عوامل مهم خطر محسوب شود، به خصوص اگر کنترل سطح قند خون، ضعیف باشد. نتایج تحقیقات یک آزمایش که بر روی بیش از 1400 فرد مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد، نشان داد که 5 نفر از آن‌ها به نوروپاتی دیابتی مبتلا بودند.

◊ مصرف الکل: الکل به بافت عصبی آسیب رسانده و در اغلب مواقع با کمبودهای تغذیه‌ای همراه است، که این مسئله به ایجاد نوروپاتی کمک می‌کند.

◊ بیماری‌های خود ایمنی: در این وضعیت، سیستم ایمنی به بدن آسیب رسانده و باعث آسیب به عصب‌ها و سایر قسمت‌های بدن می‌شود. این شرایط شامل سندرم شوگرن، بیماری سلیاک، سندرم گیلن باره، آرتریت روماتوئید و لوپوس می‌شوند.

◊ عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی: برخی از عفونت‌ها می‌توانند به نوروپاتی منجر شوند، از جمله بیماری لایم، لانه گزینی، هپاتیت B، هپاتیت C و HIV.

◊ اختلالات مغز استخوان: نمونه‌هایی از این اختلالات شامل پروتئین‌های غیرطبیعی در خون، برخی از انواع سرطان استخوان و لنفوم هستند.

◊ قرار گرفتن در معرض سموم: نوروپاتی سمی ممکن است از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی مانند آرسنیک، سرب، جیوه و تالیم نشات بگیرد. مصرف مواد مخدر یا مواد شیمیایی نیز از عوامل خطرساز محسوب می‌شوند.

◊ اختلالات ارثی: شرایط خاصی مانند بیماری شارکو ماری توث از انواع نوروپاتی ارثی محسوب می‌شوند.

◊ هیپوتیروئیدی: کمکاری تیروئید ممکن است به پلی‌نورپاتی منجر شود، اگرچه این وضعیت به ندرت رخ می‌دهد.

◊ بیماری کلیوی: بر اساس عقیده مرکز نوروپاتی محیطی، نوروپاتی اورمیک یک نوع از پلی‌نورپاتی است که حدود 20 تا 50 درصد از افراد مبتلا به بیماری کلیوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

◊ بیماری کبد: تحقیقات نشان می‌دهد که نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به سیروز کبدی بسیار رایج است.

◊ داروها: شیمی درمانی و مصرف برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان HIV / AIDS می‌توانند منجر به نوروپاتی شوند.

◊ تغذیه ضعیف: کمبود ویتامین B12، B6، B1 و E ممکن است منجر به پلی‌نورپاتی شود، زیرا این مسئله برای سلامت عصب‌ها امری ضروری محسوب می‌شود.

◊ آسیب فیزیکی: انجام حرکات تکراری مانند تایپ کردن، تصادفات و یا سایر آسیب‌ها می‌توانند به اعصاب محیطی آسیب برسانند.

علت برخی از موارد پلی‌نورپاتی شناخته شده نیستند که به آن‌ها نوروپاتی ایدیوپاتیک گفته می‌شود.

آشنایی با علائم مرتبط با پلی‌نورپاتی

پلی‌نورپاتی با توجه به اینکه عصب کدام قسمت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، علائم مختلفی دارد. علائم مرتبط با آسیب عصبی حسی یا حرکتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

مور مور شدن
بی‌حسی
احساس سوزن شدن
به سختی حرکت دادن دست‌ها و پاها
احساس درد
اخلال در خواب به دلیل درد شبانه
حساسیت شدید به لمس کردن
عدم هماهنگی
بروز برخی تغییرات در پوست، مو و ناخن‌ها
زخم پا
عفونت پوست و ناخن
ضعف و کشش عضلانی

علائم مرتبط با آسیب عصب ارادی (دستگاه عصبی خودکار) عبارتند از:

عدم تحمل گرما
عرق کردن غیرطبیعی
مشکلات مربوط به مثانه یا بی اختیاری
مشکلات گوارشی
سرگیجه
فشار خون
بلعیدن دشوار
دشواری به هنگام تنفس
عدم هماهنگی

بررسی شرایط دیگر با علائم مشابه

فیبرومیالژیا و پلی‌نورپاتی ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، اما علت فیبرومیالژیا ناشناخته است. میان بیماری ام اس و نوروپاتی محیطی نیز شباهت‌هایی وجود دارد.